Źródło: Dane GUS

Tabela 8 Ludność miasta Zalewo w wieku 13 lat i więcej w/g poziomu wykształcenia

Podsumowując analizę powyższych tablic i wykresów należy stwierdzić, że w stosunku do lat osiemdziesiątych zmniejszyła się liczba urodzeń o ok. 50% i następuje spadek ilościowy mieszkańców gminy średnio o 19 osób w stosunku rocznym ( 2000 r. – liczba mieszkańców wynosiła 7663, w 2004 r. – liczba mieszkańców – 7568 osób ).

Obszar Miasta i Gminy Zalewo, podobnie jak powiat iławski oraz całe województwo należy do regionów kraju o najwyższym bezrobociu, mającym cechy bezrobocia strukturalnego.

Stopa bezrobocia w powiecie iławskim na dzień 31 lipca 2003 r. wynosiła 25,2% (na koniec 2002 r. – 26,3%) i była wyższa od średniej krajowej (17,8%) o 7,4 punktu procentowego.

Należy jednak zaznaczyć, że stopa bezrobocia w powiecie iławskim jest niższa o 2,6 punktu procentowego od średniej w województwie (27,8%), co plasuje powiat na drugim miejscu po Mieście Olsztyn wśród powiatów o najniższej stopie bezrobocia.

Liczba bezrobotnych z terenu Miasta i Gminy Zalewo zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Iławie na dzień 31.08.2003 r. wynosiła 1 066 osób i stanowiła 10,8% ogólnego bezrobocia w powiecie iławskim.

Poziom bezrobocia na koniec sierpnia 2003 roku, w stosunku do stanu na 1.01.2003 r. ( 1 158 osób ) zmniejszył się o 92 osoby, czyli o 7,9 %.

Analiza struktury bezrobocia, zarówno w powiecie jak i na obszarze Miasta i Gminy Zalewo pokazuje trwałe zagrożenia występujące na lokalnym rynku pracy. Według danych statystycznych w dniu 31.06.2003 r. na terenie Zalewa, bezrobotni pozostający bez pracy dłużej niż 12 miesięcy stanowili liczbę trwale bezrobotnych, tj. 66,8% ogólnego bezrobocia ( w powiecie – 55,5 % ). W tym samym okresie roku poprzedniego odnotowano 688 osób długotrwale bezrobotnych, czyli 60,1 % ogółu ( w powiecie – 54, 2 % ).

Udział długotrwale bezrobotnych na terenie Zalewa wykazuje tendencję rosnącą i ma wpływ na utrwalenie się wysokiego bezrobocia strukturalnego.

Struktura bezrobocia według wieku wskazuje, że zjawisko to dotyczy głównie ludzi młodych u progu dorosłości i ludzi w sile wieku, tych którzy powinni się znajdować u szczytu swej kariery zawodowej i możliwości twórczych.

Wśród ogółu bezrobotnych najliczniejszą grupę tworzy młodzież w wieku do 24 lat. W mieście i gminie Zalewo podział wiekowy bezrobotnych przedstawia się następująco:

- wiek 18 – 24 lata - 275 bezrobotnych, z tego 145 to kobiety,

- wiek 25 – 34 lata - 273 bezrobotnych, z tego 170 to kobiety,

- wiek 35 – 44 lata - 245 bezrobotnych, z tego 135 to kobiety,

- wiek 45 – 54 lata - 229 bezrobotnych, z tego 108 to kobiety,

- wiek 55 – 99 lat - 22 bezrobotnych, z tego 6 kobiet.

Wyznacznikiem pozycji na rynku pracy i szans bezrobotnych na znalezienie pracy jest poziom wykształcenia i kwalifikacji zawodowych. Wśród bezrobotnych z terenu Miasta i Gminy Zalewo przeważającą grupę stanowią osoby z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym. Struktura bezrobotnych z podziałem na poziom wykształcenia przedstawia się następująco:

• wykształcenie wyższe - 4 bezrobotnych, z tego 2 kobiety,

- policealne oraz średnie zawodowe - 150 bezrobotnych, z tego 101 to kobiety,- wykształcenie średnie ogólnokształcące - 31 bezrobotnych, z tego 24 to kobiety,- wykształcenie zawodowe - 346 bezrobotnych, z tego 168 kobiet, - wykształcenie gimnazjalne i podstawowe – 516 bezrobotnych, z tego 269 to kobiety.

Zauważyć można, że największą grupę osób bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym ( w sumie 68,7% wszystkich bezrobotnych).

Najlepiej na rynku pracy radzą sobie absolwenci szkół wyższych i to w tej grupie odsetek bezrobotnych w ubiegłym roku był najniższy- 3,9 %.

W dniu 30.06.2003r. w Gminie Zalewo najliczniejszą grupę osób pozostających bez pracy stanowiły osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym ( 49,3 %).

Drugą pozycję zajmowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym

(34,0 % ).

1. - osoby z wykształceniem średnim i wyższym

2. - osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym

3. - osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym

Wśród osób bezrobotnych dominują kobiety. Jest ich 51,2%. Szczególnie nasilone jest bezrobocie kobiet na wsiach i w małych miastach. Bezrobotne kobiety dominują szczególnie w grupie 25-34 lat, nie mniej jednak są one lepiej wykształcone od bezrobotnych mężczyzn. Kryzys produkcji w naszym kraju dotkną bardzo silnie branże sfeminizowane. Zawsze istniało zjawisko dyskryminacji płciowej kobiet. Teraz dołączyła się dyskryminacja na rynku pracy.

Przewaga bezrobotnych zamieszkałych na obszarach wiejskich gminy Zalewo w ogólnym bezrobociu wynika ze specyfiki tego regionu. Nie bez znaczenia pozostaje jednak fakt, iż w dużej części bezrobotnymi są osoby będące w przeszłości pracownikami PGR – ów.

Okres pozostawania bez pracy może być różny i trwać kilka dni, ale też przeciągnąć się w okres wieloletni.

Mężczyźni Kobiety Ogółem

3 miesiące 22,5 14,80 18,6

i mniej

3-6 m-cy 13,8 12,4 13,0

6-12 m-cy 19,0 15,5 17,2

12-24 m-cy 21,9 18,9 20,4

powyżej 24 m-cy 22,8 38,4 30,8

W przypadku braku możliwości zapewnienia bezrobotnym odpowiedniego zatrudnienia urzędy pracy inicjują i finansują szkolenia bezrobotnych oraz przyznają i wypłacają dodatki szkoleniowe, organizują prace interwencyjne i roboty publiczne, udzielają pomocy finansowej pracodawcom przy tworzeniu dodatkowych miejsc pracy, udzielają pożyczek z Funduszu Pracy na podjęcie działalności na własny rachunek. Przyznają i wypłacają zasiłki, aktywizują bezrobotnych w ramach programów specjalnych i w ramach zajęć w klubach pracy.

Na terenie Gminy Zalewo wykorzystuje się różne sposoby i form pomocy osobom pozostającym bez pracy.

W roku bieżącym, w ramach umowy podpisanej pomiędzy PUP w Iławie i Burmistrzem Zalewa na organizację i finansowanie robót publicznych, do pracy skierowano 20 osób bezrobotnych. Dalszych 15-tu bezrobotnych kontynuowało pracę w ramach umowy o pracę zawartej w IV kwartale ubiegłego roku, w tym 7 osób w ramach programu Zielone Miejsca Pracy, adresowanym do absolwentów z rodzin popegeerowskich.

Bezrobotni z Zalewa uczestniczyli także w programie prac interwencyjnych. Zatrudnienie znalazło w ten sposób 17 osób.

Bezrobotni z Gminy Zalewo uczestniczą również w szkoleniach i kursach przekwalifikowania takich jak obsługa kas fiskalnych, komputera, spawanie elektryczne i gazowe, operator wózków widłowych.

Udzielono pożyczki dla 1 osoby bezrobotnej na podjęcie działalności gospodarczej, a udzielenie pożyczki pracodawcy z Zalewa zaowocowało powstaniem 3 nowych miejsc pracy.

Pomoc oferowana absolwentom w ramach programu I PRACA poprzez zatrudnianie tych osób na staże absolwenckie, w tym roku objęła 14 osób z terenu gminy Zalewo.

W roku bieżącym przyznano również stypendium za okres nauki dla jednej osoby, która po upływie 6-ciu miesięcy od utraty statusu absolwenckiego podjęła dalszą naukę.

Inicjatywą wspierającą dążenia absolwentów szkół na rzecz podjęcia pracy i podnoszenia poziomu posiadanych kwalifikacji stało się Gminne Centrum Informacji w Zalewie - placówka ukierunkowana na aktywizację ludzi młodych oraz społeczności lokalnych i ożywienia lokalnego rynku pracy poprzez zapewnienie łatwego dostępu do wykorzystania nowoczesnych technologii przekazu informacji.

GCI jest miejscem, w którym możliwe jest skorzystanie z komputera, internetu czy fachowej pomocy przy szukaniu pracy.

Przewiduje się również opracowanie dwóch projektów. Pierwszy, którego celem będzie zwiększenie miejsc pracy przy jednoczesnej kompleksowej ochronie środowiska, zakłada zatrudnienie 40 bezrobotnych do prac interwencyjnych na terenie gminy, z czego 20% zostanie zatrudnionych na czas nieokreślony. Drugi polegał będzie na zmotywowaniu potencjalnych beneficjantów projektu do uprawy roślin energetycznych, które będą wykorzystywane w ekologicznej miejskiej kotłowni opałowej, usytuowanej w Zalewie - jako paliwo energetyczne.

Gmina Zalewo liczy 7593 mieszkańców, w tym 5166 zamieszkuje obszary wiejskie. Liczba rodzin korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej wynosi 982 i w dalszym ciągu wykazuje tendencje rosnące.

Dominującym typem rodziny są rodziny wielodzietne – 324, z tego na wsi- 299. Drugim pod względem liczebności typem rodzin gdzie, oboje małżonkowie są osobami bezrobotnymi wynosi 86, z tego 36 to rodziny zamieszkujące na wsi. Pomocą Ośrodka objęte są rodziny niepełne- 45, rodziny z niepełnosprawnością- 68, długotrwałą chorobą- 64, ubóstwem- 21, potrzebą ochrony macierzyństwa- 49.

Większość z nich to rodziny wielopokoleniowe ,gdzie wykształciła się postawa bierna oczekująca wsparcia pomocy społecznej.

Likwidacja PGR-ów i niektórych zakładów produkcyjnych przyczyniła się do zubożenia mieszkańców gminy- pozbawiła ich głównego źródła dochodu.

W związku z powyższym najistotniejszym problemem społecznym stało się bezrobocie, bezradność życiowa oraz zjawiska z kręgu patologii społecznych, szczególnie alkoholizm i przemoc w rodzinie. Problemom tym najczęściej towarzyszy ubóstwo.

Proces narastania długotrwałego lub cyklicznego bezrobocia, niskie dochody uzyskiwane z pracy zarobkowej, stale powiększająca się grupa osób pozbawionych prawa do zasiłku z funduszu pracy powoduje degradację ekonomiczną i społeczną wielu rodzin. Rodziny żyjące stale na pograniczu ubóstwa nie są w stanie zabezpieczyć swoich nawet najbardziej podstawowych potrzeb, co powoduje, że rodzina nie pełni swoich najważniejszych funkcji, a przede wszystkim nie umożliwia startu życiowego młodszym pokoleniom.

Rodziny szukają wsparcia i pomocy również w formie poradnictwa m. in. prawnego, psychologicznego, pedagogicznego, głównie jednak ubiegają się o pomoc finansową na zaspokojenie podstawowych potrzeb oraz pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania.

Tabela 9 - rodzaje świadczeń udzielanych przez MOPS w Zalewie w roku 2003.

Podstawową wartością gwarantującą prawidłowy rozwój społeczności lokalnej jest prawidłowo funkcjonująca rodzina.

Wzmacnianie rodziny, wspieranie jej rozwoju oraz promocja rodziny jako wartości, to główne zadania polityki prorodzinnej realizowanej w oparciu o niniejszy Program.

Do działań tych należy m. in. przedstawianie rodziny jako systemu, w którym poszczególni członkowie rodziny mają określone funkcje i zadania oraz jednocześnie wzajemnie na siebie oddziaływają, popularyzowanie skutecznych form pomocy rodzinom przeżywającym kryzysy oraz różnego rodzaju problemy. Informowanie o możliwościach takich rozwiązań, które pomogą rodzinie rozwijać się i umacniać, promowanie pozytywnych przykładów i organizowanie różnych form integracji rodzin oraz społeczności lokalnych /festyny, spartakiady, imprezy kulturalne, grupy samopomocowe, warsztaty i in./.

Problemy, jakie niosą obecne przemiany, są trudne do rozwiązania w ramach jednej tylko placówki czy instytucji np. tylko przez pomoc społeczną, szkołę, poradnię, urząd pracy, policję, sąd, parafie, organizacje pozarządowe, wolontariat, grupy samopomocowe itd.