Wśród odpadów nazywanych zwyczajowo “przemysłowymi” podobnie jak przy odpadach komunalnych występują odpady:

W toku działalności ogólnie wykazanych wyżej podmiotów gospodarczych powstają odpady “przemysłowe” inne niż niebezpieczne ale i odpady niebezpieczne, rzadziej są to odpady obojętne.

Do odpadów innych niż niebezpieczne wytwarzanych na terenie gminy Zalewo (z racji małej ilości podmiotów gospodarczych ilość wytwarzanych odpadów jest nieduża) można zaliczyć:

Do odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie gminy Zalewo należy zaliczyć przede wszystkim:

- zużyte świetlówki i lampy zawierające rtęć,

Dane o rodzajach odpadów przemysłowych powstających na terenie gminy pochodzą z Urzędu Miejskiego w Zalewie oraz z innych dostępnych źródeł. Oczywiście poza wymienionymi powstają zapewne inne rodzaje odpadów ale aktualny stan wiedzy dotyczył odpadów wyżej wymienionych.

Odpady obojętne nie są w specjalny sposób oznaczane, a ich istnienie powinno być bliżej specyfikowane w przypadku deponowania tego typu odpadów na składowiskach odpadów obojętnych objętych znacznie łagodniejszymi wymogami niż składowiska pozostałych odpadów (innych niż niebezpieczne i niebezpiecznych).

Brak jest danych dotyczących ilości odpadów przemysłowych wytwarzanych na terenie gminy Zalewo. Z planu powiatowego zaczerpnięto informację, że firma DAM ROB wytwarza 25,6 Mg odpadów rocznie.

Brak danych wynika z tego, że podmioty nie przesyłają informacji Marszałkowi Województwa zgodnie z dyspozycją przepisów prawa.

Podmioty gospodarcze wytwarzające odpady mają obowiązek posiadania uzgodnień ze Starostwem Powiatowym, a w szczególnych przypadkach z Wojewodą sposobów i miejsc magazynowania odpadów. Sposób i miejsca magazynowania odpadów uzależnione są od rodzaju odpadów. Odpady niebezpieczne muszą być magazynowane z zachowaniem większych rygorów niż odpady inne niż niebezpieczne. Spełnianie wymogów przez podmioty gospodarcze sprawdzane jest przez służby wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska w miarę posiadanych możliwości kadrowych i w miarę potrzeb.

Pozostałe odpady odbierane są przez odbiorców odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania. Podmioty gospodarcze nie mają raczej problemów ze znalezieniem odbiorców swoich odpadów.

Na terenie gminy Zalewo odpady niekomunalne transportowane są własnym sprzętem wytwórców odpadów (odpady inne niż niebezpieczne) lub sprzętem odbiorcy odpadów, zaś odpady niebezpieczne transportowane są najczęściej transportem odbiorców odpadów. Nie ma podmiotów zajmujących się zbieraniem odpadów na terenie gminy mających siedzibę na terenie gminy.

Kilka firm zewnętrznych uzyskało zezwolenia ze Starostwa Powiatowego w Iławie na wytwarzanie odpadów azbestowych. Dotyczy to firm posiadających siedzibę poza gminą Zalewo, zamierzających świadczyć usługi w zakresie zdejmowania wyrobów zawierających azbest (wytwarzania odpadów). Brak jest danych na temat czy firmy zewnętrzne posiadające zezwolenia faktycznie wykonały usługę i wytworzyły przedmiotowe odpady. Wskazane byłoby zobowiązanie tych firm do składania Staroście lub władzom gminnym sprawozdań rocznych o ilościach wytworzonych odpadów. Dane o tych firmach znajdują się w Urzędzie Miejskim w Zalewie oraz Starostwie Powiatowym w Iławie.

Odzysk odpadów

Odzysk odpadów na terenie gminy dotyczy w szczególności wykorzystania odpadów drzewnych w postaci trocin, zrzynów i kawałków drewna jako paliwa do celów grzewczych w miejscu i poza miejscem ich wytworzenia.

Unieszkodliwianie odpadów

Na terenie gminy proces unieszkodliwiania odpadów niekomunalnych innych niż niebezpieczne prowadzony był (do końca 2003 r.) poprzez składowanie na składowisku w m. Półwieś należącym do zakładu garbarskiego. Odpady garbarskie były składowane na kwaterze przygotowanej do tego celu. Do końca maja 2004 r. składowane były na składowisku w Gajdach odpady z urządzeń do oczyszczania ścieków. Obecnie te odpady mogą być składowane wspólnie z odpadami komunalnymi na kwaterze składowiska w Półwsi. Na drugiej z kwater w Półwsi mają być składowane odpady azbestowe.

- odpady z rolnictwa i przetwórstwa żywności

Do tych odpadów zaliczane są zarówno padłe sztuki zwierząt jak i odpady z ubojni i masarni. Na terenie gminy odpady ww. odbiera w szczególności firma Przewóz i Zbiórka Padliny, Transport i Handel Andrzej Figa z Biskupca.

- odpady budowlane

Odpady takie są zagospodarowywane “zwyczajowo” poprzez wykorzystanie do utwardzenia dróg lub zasypywania zagłębień.

- odpadowe opony

Podmioty gospodarcze same muszą radzić sobie z tym problemem, zbierać odpady i okresowo przekazywać odbiorcom tego odpadu.

- zużyte świetlówki i lampy zawierające rtęć

Brak jest pełnych danych na temat postępowania z tymi odpadami na terenie gminy. Odpady te mają prawo powstawać w związku z użytkowaniem lamp świetlówkowych i rtęciowych.

- przepracowane oleje smarowe

Brak jest danych na temat postępowania z tymi odpadami na terenie gminy. Odpady te są zbierane przez wyspecjalizowane firmy. Prawdopodobnie występuje jednak także zjawisko wykorzystywania tych odpadów m. in. do malowania ogrodzeń.

- akumulatory i baterie,

Zużyte urządzenia są najczęściej przekazywane w punktach sprzedaży nowych urządzeń w ramach tzw. opłaty depozytowej, w wyjątkowych sytuacjach odpad jest sprzedawany w uprawnionych punktach skupu złomu. Baterie do urządzeń elektronicznych powstają w podmiotach gospodarczych raczej w ograniczonym zakresie.

- odpady medyczne i weterynaryjne

Powstające odpady medyczne w jednej przychodni zdrowia odbierane są przez firmę zewnętrzną. Brak jest informacji na temat postępowania z odpadami weterynaryjnymi (2 lecznice).

- odpady z eksploatacji pojazdów

Brak jest danych na temat postępowania z tymi odpadami na terenie gminy. Zasadniczymi odpadami są zużyte akumulatory i oleje oraz płyny techniczne. Sposób postępowania z niektórymi odpadami (oleje i akumulatory) opisano powyżej.

- pojazdy wycofane z eksploatacji

Pojazdy podlegają procesowi wyrejestrowania po uprzednim przekazaniu pojazdu do uprawnionej przez Wojewodę zbiornicy. Na terenie powiatu iławskiego taką zbiornicę prowadzi:

Blisko położona zbiornica przyjmująca pojazdy do kasacji poza terenem powiatu znajduje się w Ostródzie-Kajkowie, PHU “Stalzłom”.

- odpady zawierające PCB

Odpady zawierające PCB (ogólnie pojęte polichlorowane bifenyle) czyli syciwo w olejach energetycznych transformatorowych i kondensatorowych. Według danych wojewódzkiego planu gospodarki odpadami na terenie gminy w podmiotach gospodarczych nie są eksploatowane urządzenia zawierające ww. substancje mogące być źródłem powstania odpadu zawierającego PCB (dane przekazywane przez podmioty do wojewody). Natomiast z danych Urzędu Miejskiego w Zalewie wynika, że nie zostały takie urządzenia zgłoszone przez osoby indywidualne (takie dane należało zgłosić w urzędzie na mocy przepisów z zakresu postępowania z urządzeniami zawierającymi PCB).

Nominalnie na teren gminy nie są przywożone z zewnątrz odpady do składowania (aczkolwiek wobec braku pełnego dozoru obiektu w m. Gajdy taka sytuacja mogła mieć miejsce, do końca maja 2004 r.). Brak informacji aby przywożone były odpady do odzysku.

Część powstających odpadów, w tym szczególnie odpady niebezpieczne są zapewne wywożone poza teren gminy do unieszkodliwiania lub odzysku.

Pewna ilość odpadów komunalnych (za pośrednictwem Związku Gmin Jeziorak oraz Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych w Ostródzie) wywożona jest poza teren gminy na składowisko miejskie Iławy i Ostródy (ok. 20-30 Mg rocznie).

Przygotowywana jest kwatera na składowisku w Półwsi, na którą mają być przywożone do składowania odpady azbestowe z terenu gminy ale i spoza niej.

Na terenie gminy istnieją dwa składowiska odpadów innych niż niebezpieczne zlokalizowane w m. Gajdy i Półwieś.

Składowisko w Gajdach służyło od ok. 15 lat do składowania odpadów komunalnych z terenu gminy. Obiekt położony jest w odległości ok. 5,5 km w kierunku zachodnim od centrum miasta Zalewo, po prawej stronie w odległości ok. 100 m od drogi Zalewo-Dzierzgoń, ok. 300 m za zwartą zabudową miejscowości Gajdy. Dojazd do wysypiska ww. drogą asfaltową a następnie drogą gruntową. Lokalizacja składowiska nie była uzgadniana z kompetentnymi organami. Nie były też wydawane w tym zakresie decyzje administracyjne. Teren zajęty obecnie w części pod wysypisko ujęty został w planie zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo jako “PE” - wyrobisko gminne. Nie wykonywane były dotychczas badania podłoża pod składowiskiem ani dokumentacja projektowa obiektu.

Wysypisko nie posiada udokumentowanego uszczelnienia podłoża kwatery składowej materiałem naturalnym. Na terenie bezpośrednio przyległym występuje podłoże gliniaste, co eliminuje zapewne możliwość bezpośredniego zanieczyszczenia wód podziemnych.

Powierzchnia związana z funkcjonowaniem obiektu wynosi ok. 0,80 ha, powierzchnia kwatery składowej stanowi 0,10 ha. Obiekt nie znajduje się na terenie obszaru prawnie chronionego.

Wpływ wysypiska na stan środowiska nie jest monitorowany (kontrolowany). Po analizie zasadności w opracowanym przeglądzie ekologicznym zaproponowano nie wprowadzanie monitoringu jakości wód w rejonie składowiska z racji niewielkiej jego powierzchni. Nie stwierdza się problemów eksploatacyjnych, składowisko zostało zamknięte (31.05.2004 r.) i wymaga rekultywacji. Dostosowywanie obiektu do wymogów ustawy o odpadach jest ekonomicznie i racjonalnie nieuzasadnione.

W m. Półwieś w 1989 r. uruchomiono 2 kwatery składowiska do składowania odpadów z zakładu garbarskiego. Obiekt znajduje się w odległości ok. 3,5 km w linii prostej na północny-zachód od centrum Zalewa i ok. 1,2 km od zwartej zabudowy wsi Półwieś. Wysypisko zlokalizowano po prawej stronie drogi Zalewo-Stary Dzierzgoń. Od strony północnej, zachodniej i w znacznej części wschodniej występują nieużytki. Od strony południowo-wschodniej składowisko graniczy z oczyszczalnią ścieków. W odległości ok. 200 m od składowiska w kierunku północnym i wschodnim występują zadrzewienia. Do wysypiska można dojechać drogą asfaltową od strony Zalewa lub Gajd oraz dojazdem drogą ułożoną z płyt betonowych.

Składowisko ujęte jest w planie zagospodarowania przestrzennego gminy pod oznaczeniem “NU 2” – istniejące składowisko odpadów poprodukcyjnych z zakładu garbarskiego. Obiekt wybudowano zgodnie z miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Zalewo zatwierdzonym 17.11.1982 r. przez GRN w Zalewie uchwałą Nr 61/XXI/82 ( Dz. Urz. WRN Nr 6 poz. 82 z 1984 r. oraz zatwierdzonym planem realizacyjnym z dnia 17.01.1987 r. przez Urząd Wojewódzki w Olsztynie decyzją Nr III/Zal/1A/87.

Składowisko zostało zlokalizowane i wybudowane zgodnie z decyzjami:

- o zmianie sposobu użytkowania gruntu RŻL 8224-3/2/86 wydaną przez Naczelnika Gminy Zalewo pismem z 29.09.1986 r.,

- nr IV/Zal/1A/87 (pozwolenie na budowę) wydaną przez Urząd Wojewódzki w Olsztynie pismem z dnia 4.06.1987 r., znak: UAN.R8331-Zal/4/77-87.

Omawiane składowisko odpadów uruchomiono w 1989 roku. Wybudowano wówczas dwie kwatery, które miały służyć do składowania osadu pokoagulacyjnego z zakładu garbarskiego z Zalewa. Cały czas wykorzystywana była jedna kwatera. Składowanie odpadów z ww. zakładu zakończono w roku 2003, stan nagromadzenia odpadów jest oceniany na 4092,7 Mg (odpady skóry wygarbowanej zawierające chrom: wióry, ścinki i pył ze szlifowania skór).

W 2003 roku Gmina Zalewo przejęła znaczną część kwatery nie użytkowanej i podjęła decyzję o wykorzystaniu jej jako składowiska odpadów innych niż niebezpieczne, a w szczególności komunalnych.

Powierzchnia przeznaczona pod składowanie (całej kwatery składowej) – 0,81 ha, części aktualnie będącej w posiadaniu Gminy – 0,54 ha (2/3 kwatery). Projektowana pojemność całej kwatery według założeń w dokumentacji – 20200 m³. Głębokość kwatery wynosi 5,5 m.

W dniu 24.05.2004 r. Starostwo Powiatowe w Iławie wydało decyzje:

Stosowna decyzja na unieszkodliwianie tych odpadów została wydana przez Wojewodę Warmińsko – Mazurskiego firmie Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. W decyzji roczne ilości unieszkodliwianych odpadów to 17 06 01 –7 tys. Mg/rok, 17 06 05 –7 tys. Mg/rok.

Według zapewnień przedstawiciela Urzędu Miejskiego w Zalewie na terenie gminy raczej nie pojawiają się miejsca nielegalnego wyrzucania odpadów w większej skali pomimo występowania miejscowości bez zorganizowanego odbioru odpadów.

W przypadku pojawienia się takich miejsc Urząd Miejski podejmie działania zmierzające do wyeliminowania takiego stanu rzeczy.

Na terenie gminy Zalewo nie występuje mogilnik przeterminowanych środków ochrony roślin.

Sprawdzania poprawności pozbywania się odpadów były prowadzone w ograniczonym zakresie. Aktualnie odbywa się akcja podpisywania nowych umów na odbiór odpadów z jednoczesnym sprawdzaniem poprawności pozbywania się odpadów i zachęcaniem do uczestniczenia w zorganizowanej zbiórce odpadów. Mieszkańcy są informowani o ich obowiązkach w tym zakresie.

Podstawową grupę wytwarzanych odpadów komunalnych na terenie gminy stanowią odpady z gospodarstw domowych. Dlatego określenie parametrów dla tego strumienia odpadów będzie stanowiło bazę wyjściową do dalszych analiz. Z racji stabilizacji w zakresie ilości mieszkańców zamieszkujących teren gminy wszelkie analizy ilościowe odpadów komunalnych wytwarzanych na terenie gminy przez stałych mieszkańców w najbliższych kilku latach ukierunkowane są na w miarę stałą ilość powstających odpadów. Potwierdza to plan gospodarki odpadami województwa warmińsko-mazurskiego jak i powiatu giżyckiego. A jeszcze kilka lat temu zakładano wzrost liczby mieszkańców i ilości wytwarzanych odpadów.

Trudno jest wiarygodnie obecnie przewidzieć jaka będzie tendencja w zakresie powstawania odpadów komunalnych z innych źródeł jak na przykład z turystyki czy też w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą wytwórczą i usługową. Nic nie wskazuje na znaczący wzrost liczby turystów odwiedzających gminę w najbliższej przyszłości.

Podobnie jest z innymi odpadami komunalnymi jak chociażby z czyszczenia publicznych ulic lub placów. Ilość tych odpadów jest jednak nieduża stąd nawet gdyby nastąpił wzrost powierzchni podlegającej sprzątaniu nie będzie to stanowiło o znacznym wzroście ilości powstających na terenie gminy odpadów komunalnych.

Może wzrastać ilość odpadów powstających w trakcie oczyszczania ścieków z racji przewidywanego wzrostu ilości oczyszczanych ścieków.

Tendencje w zakresie wytwarzania odpadów niekomunalnych (przemysłowych) w dobie rozchwianej gospodarki raczej nie wykazującej potencjalnego wzrostu na terenie gminy powodują, że potencjalna ilość powstających odpadów w najbliższej przyszłości będzie zbliżona do tej jaka powstaje obecnie.

Stąd wniosek ogólny i założenie, że w najbliższych 8 latach ilość odpadów powstających na terenie gminy będzie zbliżona do ilości powstającej obecnie i nie wynika to z uproszczenia analizy, a z ogólnej tendencji w tym zakresie. Jeżeli będą powstawały nieco większe ilości odpadów to wprowadzając system gospodarowania nimi zawsze można go dostosować do bieżących potrzeb.

Zgodnie z prognozami zawartymi w powiatowym planie gospodarki odpadami w najbliższych 4 latach w miastach wzrastać będą głównie ilości odpadów budowlanych i wielkogabarytowych, opakowaniowych z papieru i tektury oraz z tworzyw sztucznych, a także ze szkła. Na stałym poziomie będzie a nawet przewiduje się zmniejszenie ilości odpadów organicznych zwierzęcych i drobnej frakcji popiołowej. Na terenach wiejskich przewidywany jest wzrost ilości odpadów budowlanych i wielkogabarytowych.

Ogólnie prognozuje się zwiększenie ilości odpadów zebranych selektywnie i zmniejszenie ilości odpadów składowanych na składowisku.

Jest to zadanie wydaje się wykraczające poza zakres możliwości ingerencji gminy. Znaczny udział w odpadach mają wszelkiego rodzaju opakowania towarów, które nie zaspokajają potrzeb mieszkańców, służą jedynie ochronie towaru. Niektóre opakowania zamiast być wielokrotnego użytku, zwrotne występują w formie jednorazowej, co powoduje niepotrzebne powstawanie odpadów. Wprowadzenie odpowiednich mechanizmów wpływających na ograniczenie ilości odpadów powinno stać się celem gospodarki odpadami na szczeblu władz centralnych. Jednakże każdy wytwórca odpadów zarówno indywidualny jak i prowadzący działalność gospodarczą może podejmować działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu jak i ograniczaniu ilości powstających odpadów o czym będzie jeszcze poniżej. Wejście Polski do Unii Europejskiej spowoduje przyjęcie obowiązku stosowania technologii bezodpadowych i małoodpadowych.

Ograniczanie ilości powstających odpadów jest kolejnym po zapobieganiu działaniem pożądanym w gospodarce odpadami. Ograniczenie wytwarzania odpadów jest zadaniem długofalowym i wymagającym rozległych działań. I tu kolejne zadanie w szczególności na szczeblu centralnym. Poprzez wprowadzanie mechanizmów stymulujących prowadzenie produkcji mało odpadowej, a jeszcze lepiej bezodpadowej można zmierzać do ograniczania ilości powstających odpadów. Takimi mechanizmami może być wspieranie finansowe z Funduszy Ochrony Środowiska technologii o małej ilości powstających odpadów. To czy rozpakowując produkt w domu wytworzymy mniej lub więcej odpadów zależy od wytwórcy towaru, a nie od kupującego. Poprzez stosowanie opłat opakowaniowych należałoby doprowadzić do ograniczenia powstawania odpadów przy przystępowaniu do użytkowania produktu. Stosowanie opakowań zwrotnych jest dobrą metodą zmierzającą do ograniczania ilości powstających odpadów, ale nie na szczeblu gminnym mogą być wprowadzane takie mechanizmy.

Z drugiej strony zmniejszanie ilości powstających odpadów można uzyskać poprzez zwiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, ale gdy nie będzie to poparte działaniami ogólnokrajowymi to efekt może być mierny.

Podobnie ma się rzecz z negatywnym oddziaływaniem odpadów na środowisko. W pierwszej kolejności systemem centralnie ustalanych norm i przepisów należy dążyć do tego celu. Kolejno na każdym etapie gospodarowania należy ograniczać negatywne oddziaływanie odpadów.

Za prawidłowe postępowanie z odpadami odpowiada każdorazowo posiadacz odpadu. Działania zmierzające do wspomagania prawidłowego postępowania z odpadami ze strony gminy mogą polegać na analizie stanu bieżącego oraz w zależności od podległości podmiotu realizującego dane zadanie w gospodarowaniu odpadami nakazywanie lub sugerowanie właściwego postępowania w przypadku odstępstwa od przyjętych zasad. W przypadku zbiórki odpadów komunalnych realizowanej przez podmioty nie podlegające gminie istnieje jedynie możliwość współpracy w zakresie lokalizacji miejsc ustawiania pojemników do zbiórki odpadów, rozszerzania ilości mieszkańców i podmiotów podlegających zorganizowanej zbiórce odpadów oraz sprawdzanie udokumentowania poprawności pozbywania się odpadów. To ostatnie zadanie wydaje się być bardzo ważnym działaniem wspomagającym.

Działaniem wspomagającym ze strony Gminy Zalewo w zakresie transportu może być dobre utrzymanie dróg gminnych na trasie transportu odpadów komunalnych od wytwórcy do miejsc dalszego gospodarowania odpadami.

W zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych gmina może wspierać inicjatywy zgodnego z prawem odzysku odpadów przez podmioty zamierzające prowadzić taką działalność.

Podobnie ma się rzecz w przypadku unieszkodliwiania odpadów, z tym że ten proces postępowania z odpadami poza składowaniem nie bardzo wydaje się być możliwy do wykonania na terenie gminy. Natomiast w przypadku unieszkodliwiania odpadów poprzez ich składowanie na składowisku w Półwsi Gmina jako zarządzający może wpływać i znacznie wspomagać prowadzenie tego procesu.

Działalność władz gminnych w zakresie ochrony środowiska przed odpadami polegać powinna w szczególności na uwzględnieniu tego rodzaju zadań w programach gospodarczych oraz w planach zagospodarowania przestrzennego, a następnie na zapewnieniu ich realizacji poprzez sprawowanie nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi znajdującymi się na danym terenie. Nadzór ten obejmuje sprawy gromadzenia i unieszkodliwiania odpadów, budowy wysypisk, zasad działalności komunalnych i  prywatnych przedsiębiorstw oczyszczania, ustalania częstotliwości i sposobu wywozu odpadów.

W planach wyższego rzędu został wprowadzony obowiązek osiągnięcia odpowiednich ograniczeń w składowaniu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji o czym będzie poniżej.

Temat ograniczeń w deponowaniu na składowiskach ww. odpadów został zbyt mocno zrzucony na barki gmin. W planach wyższych rzędów mówi się, że gmina ma osiągnąć taki to a taki poziom redukcji odpadów ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska. Jednakże zbyt wiele jest niejasności w tym temacie aby autorytatywnie rozwiązać powyższą kwestię.

Docelowo określono w planie wojewódzkim, że do roku 2010 ilość komunalnych odpadów biodegradowalnych, jakie nie mogą trafiać na składowiska mogą wynosić 75 % odpadów organicznych wytworzonych w 1995 r. Według wykonującego niniejsze opracowanie ilość odpadów biodegradowalnych wytworzonych za rok 1995 może być w skali kraju i województwa zawyżona, ponieważ w roku 1995 nikt nie prowadził bilansu takich odpadów. Trzeba też podkreślić, że na terenach wiejskich znaczna część odpadów organicznych jest kompostowana w przydomowych kompostownikach.

Ilość hipotetyczna powstających na terenie gminy odpadów biodegradowalnych wynosi ok. 494,5 Mg (odpady tzw. kuchenne, zielone i makulatura).

Można założyć, że na terenie gminy Zalewo ilość odpadów biodegradowalnych wytworzonych (teoretycznie) w 1995 r. może być bliska 435 Mg (ok. 88% odpadów wytworzonych w 2003 r.). Stąd chcąc osiągnąć 25 % redukcję odpadów kierowanych na składowisko w m. Zalewo trzeba wyłączyć z deponowania do 2010 r. ok. 109 Mg odpadów biodegradowalnych. Stosowanie pośrednich limitów ograniczeń np. do 2007 r. (redukcja 27 % odpadów) jest praktycznie niemożliwe i niecelowe. Po co nakładać większe obowiązki niż nakładają dyrektywy unijne i plan wojewódzki. Do 2010 r. trzeba osiągnąć redukcję rzędu 25 %, co też wymaga nie lada nakładów i starań.

W celu spełnienia ww. obowiązku w pierwszej kolejności należy przeprowadzić rozeznanie ile odpadów biodegradowalnych jest zagospodarowanych przez osoby indywidualne w prywatnych kompostownikach ? Według szacunków może być to nawet 10 % odpadów. Równolegle wskazane jest przystąpić do selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych zaliczanych do biodegradowalnych (makulatura). Selektywna zbiórka i przekazanie do odzysku papieru i tektury powoduje realizację ograniczenia ilości odpadów organicznych składowanych na składowisku. Ponieważ ograniczenie kierowania na składowiska ww. odpadów dotyczy roku 2010, a więc okresu obowiązywania kolejnego planu gospodarki odpadami, nie rozwijano szerzej tej kwestii z racji pewnego oddalenia w czasie. Bliższe rozwiązywanie tego problemu nastąpi ok. roku 2007-2009.

W celu osiągania stawianych wymogów procentowych zasadne będzie być może nie kierowanie na składowiska osadów ściekowych wykorzystywanych rolniczo lub pozarolniczo (po doprecyzowaniu czy są to odpady komunalne czy przemysłowe).

Tak więc ujęcie w ramy ewidencyjne odpadów (zaliczanych do biodegradowalnych) ze stołówek, odpadów kompostowanych w przydomowych kompostownikach, selektywnie zbieranych odpadów makulatury i papieru czy np. opakowań z drewna ułatwi spełnienie wymogu ograniczenia ilości komunalnych odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowiska.

Według klasycznej zasady najlepiej jest zapobiegać powstawaniu odpadów (co jest zresztą bardzo trudne), jeżeli już odpady muszą powstawać to należy ograniczać ich ilość (co jest trudne), a jeżeli już odpady powstaną i nie da się ograniczyć ich ilości to trzeba ograniczać ich ewentualny negatywny wpływ na środowisko i starać się spowodować powtórne wykorzystanie odpadów (z tym jest już lepiej).

Dla powstałych odpadów wskazane jest stworzenie dobrego systemu gospodarowania nimi (gromadzenia, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania), właśnie w takiej kolejności.

Ponadto cele wynikają z lokalnych uwarunkowań (posiadanie czynnego składowiska odpadów innych niż niebezpieczne nie mogącego spełniać wymogów stawianych tego typu obiektów przy braku możliwości i zasadności jego dostosowywania do takich wymogów). Wymogi stawiane w przepisach w związku z akcesją do Unii Europejskiej muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w stawianych celach ( redukcja odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowiska). Podwyższanie świadomości ekologicznej społeczeństwa jest kapitałem na przyszłość i koniecznym elementem skuteczności systemu gospodarowania odpadami.

W powiatowym planie gospodarki odpadami powiatu iławskiego przedstawiono zakładane cele dla określonego ogólnie systemu gospodarowania odpadami. Podstawowe cele i zadania, które ma spełnić zaproponowany system zdefiniowano następująco:

C e l e:

Ogólnie rzecz ujmując cele przedstawione w powiatowym planie jak i w gminnym pokrywają się ponieważ nie może być inaczej. Jednakże Gmina Zalewo nie jest w stanie przyjąć zakładanych limitów procentowych w zakresie ograniczania ilości odpadów kierowanych na składowisko i odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowisko. Ponadto nie jest zadaniem gminy osiąganie limitów odzysku i recyklingu odpadów. Gmina może jedynie organizować selektywną zbiórkę odpadów.

W działaniach w zakresie gospodarowania odpadami należy przestrzegać zasady, że zmian należy dokonywać metodami ewolucyjnymi. Wprowadzanie nowych, ale często bardzo drogich rozwiązań, skutkuje tym, że wytwórcy odpadów i często samorządy są nadmiernie obciążane finansowo w stopniu nie do przebrnięcia. Skutkować to może niewydolnością finansową lub odstępowaniem od wprowadzonego systemu. Wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań dużo droższych od już stosowanych sprawia, że wytwarzający odpady wyrzucają je do rowów, zagłębień terenowych.

Zbieranie i magazynowanie odpadów w miejscu powstawania stanowi pierwszy etap systemu ich usuwania i dalszego gospodarowania. Usuwanie odpadów z mieszkań i innych miejsc wytwarzania oraz sposób ich przechowywania na terenie nieruchomości mają znaczący wpływ na czystość i stan sanitarny w otoczeniu, a tym samym na poziom życia mieszkańców. Z uwagi na uciążliwość tej operacji powinna ona stanowić etap krótkotrwały i przejściowy.

Oczywiście ww. terminy wymagają wyposażenia posesji w pojemniki o odpowiedniej pojemności.

Sposób zbierania odpadów związany jest ściśle ze sposobem ich wywozu (transportu) do miejsc zagospodarowania (unieszkodliwiania). W ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w art. 6 ust. 1 przedstawiono, że właściciele nieruchomości przy wykonywaniu obowiązku pozbywania się odpadów komunalnych obowiązani są do udokumentowania korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Taki zapis wskazuje, że odpady mogą być wożone przez wyspecjalizowane podmioty posiadające przystosowany do tego celu sprzęt.

W przypadku gminy Zalewo mamy do czynienia z różnymi formami wywozu odpadów komunalnych. Wywóz realizowany jest przez wyspecjalizowaną firmę oraz wywóz przez wytwórcę odpadów (właściciela nieruchomości) na składowisko gminne. Występują również jednostki nie posiadające określonego sposobu postępowania z odpadami komunalnymi.

Stąd pierwszym zadaniem w zakresie systemu gospodarki odpadami komunalnymi będzie doprowadzenie do objęcia zorganizowaną formą odbioru odpadów wszystkich gospodarstw domowych. Wobec powyższego należy uchwalić stosowną uchwałę obejmującą rozwiązania, zapewniające właściwe gospodarowanie odpadami. Równolegle należy przeprowadzić dokładny bilans podmiotów i gospodarstw domowych na terenie gminy z wykazaniem czy korzystają ze zorganizowanego systemu zbiórki i odbioru odpadów. Po przeprowadzeniu bilansu należy:

W przepisach ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest zapis o możliwości podjęcia przez radę gminy w drodze uchwały po uzyskaniu w drodze referendum akceptacji mieszkańców, decyzji o przejęciu od właścicieli nieruchomości wszystkich lub wskazanych obowiązków w zakresie odbioru odpadów. Przejmując obowiązki rada gminy ustaliłaby opłatę ponoszoną przez właścicieli nieruchomości za wykonywanie za nich czynności w zakresie odbioru odpadów. To rozwiązanie według autora niniejszego planu jest rzadko stosowane w Polsce i dotyczy raczej społeczności o wysokiej stopie dochodów. Taki system odbioru odpadów dla gminy Zalewo jest możliwy ale nie proponowany w niniejszym opracowaniu.

Uwzględniając stan istniejący oraz zamierzenia proponuje się doposażyć;

Miejsca ustawienia pojemników do zbierania odpadów powinny być w miarę urządzone. W miarę możliwości pojemniki powinny stać na utwardzonych powierzchniach. Indywidualny wytwórca odpadów powinien podpisać umowę z firmą komunalną, która udostępnia osobie fizycznej (lub innym podmiotom) odpowiedni pojemnik do zbiórki odpadów. Dla posesji indywidualnych przewidziano pojemniki SM-110, dla kilku rodzin stosowane są bardziej praktyczne pojemniki o większej pojemności (1100 l). Indywidualne pojemniki są najlepszym rozwiązaniem dla środowisk rozproszonych i indywidualnych. Każdy używa własnego zbiornika, o który musi dbać aby długo służył swojemu celowi. Taki system gromadzenia odpadów powinien być rozszerzany na gospodarstwa, które dotychczas nie mają zorganizowanej zbiórki odpadów komunalnych. Największy kłopot jest ze zorganizowaniem zbiórki odpadów z zabudowań rozproszonych tzw. kolonijnych. W tym przypadku należy jednak dążyć do tego aby posesja posiadała pojemniki opróżniane z częstotliwością pozwalającą w miarę ekonomicznie odbierać odpady przez firmy wywozowe.

Sposób gromadzenia odpadów będzie w przyszłości związany z systemem prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów jednakże sposób gromadzenia tzw. balastu czyli odpadów z których nie da się wyselekcjonować surowców do dalszego odzysku pozostanie w obecnej formie. Częstotliwość wywozu odpadów powinna być dostosowana do potrzeb właściciela posesji jednakże nie może przekraczać ogólnych norm w tym zakresie.

Odpady odbierane powinny być przez firmy upoważnione do odbioru odpadów z terenu gminy.

W przypadku gminy Zalewo zasadnym jest stopniowe rozszerzanie systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Wprowadzanie takiej formy gospodarowania odpadami poza selekcją odpadów użytkowych musi uwzględniać wyselekcjonowanie ze strumienia odpadów komunalnych trafiających na składowisko odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne, których składowanie nie jest lub nie będzie dozwolone lub deponowanie których stwarza problemy eksploatacyjne.

Wprowadzanie systemu selektywnej zbiórki odpadów stwarza problemy natury finansowej, organizacyjnej i społecznej, do których można zaliczyć:

- posiadanie środków finansowych na zorganizowanie systemu,

- zapewnienie zbytu zebranych surowców i odpadów,

- uzyskanie aprobaty społecznej i pozytywnego nastawienia mieszkańców.

- pozyskania środków finansowych,

- zaangażowania organizacyjnego osób związanych z organizacją systemu,

- przeprowadzenia akcji edukacyjno-propagandowej zachęcającej do udziału w systemie.

Wprowadzanie i prowadzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów jest działaniem trudnym i niestety nie przynosi oczekiwanych dochodów. Jednakże tereny objęte selektywną zbiórką odpadów są postrzegane jako posiadające atrakcyjny wizerunek. Prawdopodobnie w niedługim czasie selektywna zbiórka odpadów stanie się standardem. Faktem jest też, że z racji prowadzenia selektywnej zbiórki mniej odpadów trafia na składowisko.

Pojawiają się na rynku podmioty, które oferują organizację zbiórki określonych odpadów użytkowych (m. in. opakowaniowych) gratis w zamian za nieodpłatny odbiór tych odpadów użytkowych. Oczywiście przy takim układzie pozostałyby do zbierania selektywnego pozostałe odpady, którymi dana firma nie jest zainteresowana.

Z obszarem funkcjonowania systemu i występującą zabudową wiązać się będzie sposób prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów. Na terenie gminy mamy do czynienia z zabudową:

- wielorodzinną osiedlową z ogrzewaniem z sieci zewnętrznych,

- mieszaną wielorodzinną i jednorodzinną z mieszanym systemem ogrzewania,

- zagrodową wiejską z własnymi systemami grzewczymi.

System zabudowy decyduje o sposobie zbierania odpadów w ramach selektywnej zbiórki.

* odpady opakowaniowe:

- tworzywa sztuczne : PE (folia, opakowania art. chemii gospodarstwa domowego), PET (opakowania po napojach), inne tworzywa sztuczne (pianka poliuretanowa, styropian),

- szkło,

- makulatura,

- pozostałe opakowania według zapotrzebowania, tj. ich występowania wśród odpadów komunalnych (aluminiowe, drewniane, wielomateriałowe - opakowania po sokach, metalowe),

* odpady niebezpieczne:

- zużyte baterie,

- zużyte akumulatory,

- zużyte oleje smarowe,

- zużyte urządzenia zawierające substancje niebezpieczne (świetlówki i urządzenia

elektroniczne np. monitory),

- odpady zawierające azbest,

- urządzenia elektroniczne zawierające np. freony,

- pojazdy wycofane z eksploatacji,

- inne według potrzeb (np. odpady farb i lakierów),

* inne

- obojętne,

- zużyte opony,

- odpady wielkogabarytowe,

- odpady organiczne (ulegające biodegradacji),

- budowlane,

- inne specyficzne odpady

* odpady z oczyszczalni ścieków – osady ściekowe.

Wprowadzanie systemu selektywnej zbiórki odpadów na terenie wiejskim stwarza duży problem, w szczególności przy niskim stopniu zorganizowanej zbiórki odpadów zmieszanych. Ilość i ustawienie pojemników do selektywnej zbiórki będzie uzależniona od lokalnych potrzeb. W przypadku pierwszego etapu wprowadzania systemu pojemniki powinny się pojawić w miejscach skupisk ludności i miejscach centralnych dla danej miejscowości. Na terenie Zalewa prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów w postaci szkła i tworzyw sztucznych (w szczególności PET).

Zasadniczym sposobem selektywnej zbiórki odpadów jest w omawianym przypadku selektywna zbiórka “u źródła” czyli w miejscu wytworzenia odpadów. Przy takiej zbiórce mamy do czynienia z nieco czystszym surowcem wtórnym niż w przypadku wybierania odpadów z masy zmieszanych odpadów komunalnych (sortownia odpadów zmieszanych lub wybieranie odpadów na składowisku). Jak wykazują doświadczenia jednak odpady zbierane selektywnie w pojemniki posiadają często różne domieszki (wrzucanie odpadów innych niż przewidziane), które mogą powodować, że odpady nie będą się nadawały do zagospodarowania. Przy wybieraniu odpadów użytkowych ze składowiska odpady są lepiej posortowane niż ze zbiórki u “źródła”.

Na terenie gminy Zalewo na najbliższe lata proponuje się w uzgodnieniu z władzami gminnymi, że selektywna zbiórka odpadów obejmie w pierwszym rzędzie rozszerzenie zbiórki odpadów tworzyw sztucznych i szkła, a w dalszej kolejności w miarę możliwości i potrzeb zbiórkę papieru. Selektywną zbiórkę odpadów może prowadzić podmiot zewnętrzny zajmujący się już selektywną zbiórką odpadów. Podmiot ten odbiera odpady z pojemników i zabiera bez prowadzenia segregacji na terenie gminy. Oczywiście wpływ Gminy na sposób prowadzenia zbiórki będzie w pewnym sensie ograniczony w stosunku do układu gdyby taką zbiórkę prowadziła jednostka gminna. Jednostce gminnej można wydać polecenie prowadzenia pewnej działalności co będzie trudne w przypadku podmiotu “obcego” dla Gminy. W tym miejscu trzeba wskazać, że selektywna zbiórka w nieodległym czasie powinna objąć nie tylko odpady “użytkowe” tworzywa sztuczne, papier i szkło ale i odpady “kłopotliwe” w zbieraniu czy zagospodarowaniu jak np. odpady wielkogabarytowe i odpady ulegające biodegradacji. Jednakże wieloletnich zaniedbań w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami (selektywna zbiórka) nie da się usunąć w ekspresowym tempie. Dlatego w pierwszej kolejności, w okresie obowiązywania niniejszego planu zbieraniu należy poddać odpady “użytkowe” a pozostałe odpady będą obejmowane selektywną zbiórką w miarę rozwoju tego systemu gospodarki odpadami. Czas pokaże jak będzie się rozwijał model systemu gospodarki odpadami (selektywna zbiórka) oparty np. na podmiocie nie będącym jednostką gminną.

Być może w takim układzie do rozwiązania dla Gminy pozostanie w szczególności kwestia eliminowania odpadów biodegradowalnych kierowanych na składowisko, na które będą trafiały odpady z terenu gminy. Skala potrzeb w tym zakresie będzie w znacznym stopniu zależała od skuteczności i zasięgu selektywnej zbiórki odpadów oraz faktycznej ilości tych odpadów kierowanych na składowiska (na terenie wiejskim).

Jak już wcześniej wspomniano powodzenie wprowadzenia systemu selektywnej zbiórki odpadów (w szczególności zakup pojemników przy ewentualnym udziale firm prowadzących zbieranie odpadów) jest uzależnione w znacznym stopniu od posiadanych środków finansowych i w tym względzie szczególnie na wstępie należy połączyć możliwe źródła finansowania przedsięwzięcia. W pierwszym etapie wprowadzania systemu realne wydaje się pozyskanie środków z funduszy: gminnego i powiatowego. W dalszej części prowadzenia systemu zasadne będzie poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania przedsięwzięcia. Prowadzenie systemu selektywnej zbiórki nie będzie możliwe bez stałego wsparcia finansowego. Takie działanie nie przynosi dochodów, a zwiększanie zakresu selektywnej zbiórki (terytorialnego lub rzeczowego) powoduje wzrost nakładów.

Do selektywnej zbiórki w okresie obowiązywania niniejszego planu przewiduje się odpady tworzyw sztucznych (PET i PE), szkło, papier, odpady wielkogabarytowe, zużyte baterie oraz ewentualnie przeterminowane leki.

System selektywnej zbiórki odpadów składa się z następujących kolejnych elementów:

- pojemników do zbierania odpadów w miejscu wytworzenia lub jego otoczeniu,

- środków transportu odpadów,

- miejsca magazynowania i przygotowania odpadów do wywozu do odbiorców,

- odbiorców zebranych odpadów,

- prowadzeniu akcji edukacyjno-informacyjnej oraz monitoringowej systemu.

Poszczególne elementy opisano w nieco innej kolejności niż podano powyżej z racji pierwszeństwa wyboru jaki należy wykonać aby uruchomić system.

Opis elementów systemu rozpocząć należy od miejsca magazynowania i przygotowania odpadów do wywozu do odbiorców ponieważ jest to “centralne” miejsce systemu. Miejsce to stanowi popularnie zwana zbiornica-sortownia (baza-sortownia) odpadów z wyposażeniem zależnym od ilości i rodzajów odpadów, które poddawane będą selektywnej zbiórce. W przypadku selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy w obecnym etapie odpady użytkowe wywożone są bezpośrednio poza teren gminy.

Jednakże w przyszłości wskazane będzie zorganizowanie zbiornicy-sortowni dla odpadów zbieranych selektywnie (takich które będą musiały być przygotowane do transportu poprzez zgromadzenie odpowiedniej ilości lub posegregowanie). W celu uruchomienia zbiornicy-sortowni wskazane byłoby przystosowanie pomieszczeń do prowadzenia magazynu i boksów dla odpadów z selektywnej zbiórki. Oczywiście z racji relatywnie niedużej ilości odpadów z selektywnej zbiórki zbiornica nie musi być mocno rozbudowana tylko dostosowana do potrzeb.

W miejscu sortowni (w zasadzie minisortowni) wskazane jest posiadanie prasy do zgniatania odpadów w celu zmniejszenia ich objętości. Prasa jest ważnym wyposażeniem miejsca sortowania odpadów luźnych (objętościowych). Odbiorcy odpadów objętościowych życzą sobie aby zajmowały one jak najmniejszą objętość transportową. Na terenie bazy-sortowni powinno być też miejsce do magazynowania odpadów posortowanych, sprasowanych i związanych przygotowanych do wywozu do odbiorców. Dodatkowym wyposażeniem miejsca sortowania odpadów mogą być pojemniki do gromadzenia odpadów wyselekcjonowanych i występujących w mniejszej ilości oraz takich, które mogą być magazynowane luzem w tychże pojemnikach. Musi też być kontener lub pojemnik do gromadzenia nieużytkowego balastu, który trafi na składowisko.

Jednakże z racji prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów z ich bezpośrednim odbiorem z terenu gminy (szkło i tworzywa oraz w przyszłości makulatura) taka sortownia-zbiornica może być potrzebna w momencie rozszerzenia selektywnej zbiórki o inne odpady wymagające posiadania takiego miejsca.

Środki transportu stosowane w ramach selektywnej zbiórki odpadów są ściśle związane ze sposobem zbierania, a bliżej z pojemnikami stosowanymi do tego celu. Czasami już posiadany środek transportu wymusza sposób zbierania odpadów (rodzaj pojemników). Zakład aktualnie odbierający odpady z selektywnej zbiórki z terenu gminy posiada transport do wywozu odpadów. Do już posiadanego środka transportu powinny być dostosowywane pojemniki, które mają być dostawione. Transport zużytych baterii i odpadów wielkogabarytowych może odbywać się z zastosowaniem sprzętu transportowego posiadanego przez firmę odbierającą odpady zmieszane z terenu gminy.

Pojemniki do zbierania odpadów w miejscu wytworzenia lub jego otoczeniu,

Tak jak wcześniej przedstawiono pojemniki stosowane do selektywnej zbiórki odpadów są ściśle związane ze środkiem transportu, a ściślej z możliwością rozładunku pojemników. Na terenie gminy selektywną zbiórkę odpadów użytkowych uruchomiła firma z Nowego Miasta Lubawskiego. Odpady zbierane są w typowych pojemnikach stosowanych do tego celu o poj. 1100 l. Dotychczasowa forma zbierania odpadów może być rozwinięta na cały teren gminy. W pierwszym etapie selektywnej zbiórki odpadów zasadne jest zebranie odpadów z miejsc znacznych skupisk ludności (osiedla mieszkaniowe) lub obiektów handlowych.

W dalszej części rozwijania systemu selektywnej zbiórki mogą być stosowane kolejne pojemniki lub trzeba będzie wprowadzić system workowy. Ta uwaga dotyczy wprowadzania systemu na terenach wiejskich i posesjach jednorodzinnych.

Do funkcjonowania systemu selektywnej zbiórki odpadów niezbędni są odbiorcy zebranych odpadów. A z tym jest bardzo różnie w zależności od koniunktury w zapotrzebowaniu na surowce wtórne i możliwości przetworzenia odpadów z selektywnej zbiórki. Są okresy gdy zbyt na dany odpad jest duży po czym nagle możliwości przekazania danego odpadu spadają. Ogólna zasada jest taka, że za przekazane odbiorcy odpady użytkowe (np. niektóre tworzywa, szkło opakowaniowe czy makulaturę) otrzymuje się pewną gratyfikację pieniężną. Za unieszkodliwienie niektórych odpadów trzeba zapłacić (np. zużyte świetlówki). Zdarzają się też sytuacje gdy odpad jest oddawany za darmo co w niektórych sytuacjach jest rozwiązaniem wydaje się korzystnym (np. zużyte baterie), a w innych niezbędnym (nieposegregowane szkło opakowaniowe nie spełniające określonych wymogów).

Ponieważ odbiór odpadów zebranych selektywnie realizuje już firma zewnętrzna ta kwestia nie wymaga dalszej analizy (dla odpadów tworzyw sztucznych, szkła i makulatury).

Dla zużytych baterii jest odbiorca, który jest w stanie odebrać te odpady własnym transportem. Odpady wielkogabarytowe będą demontowane z odzyskiem materiałów użytkowych np. drewno czy metale.